"Είναι σοφός ο γονέας που γνωρίζει το παιδί του" Ουίλιαμ Σέξπηρ

Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ



Σχολικός Εκφοβισμός:

 

Τι είναι;


«Είναι η μακροχρόνια σωματική ή ψυχολογική βία που ασκείται από ένα άτομο ή μια ομάδα εναντίον ενός ατόμου που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Ο σωματικός εκφοβισμός περιλαμβάνει κλωτσιές, σπρωξιές, ξύλο, ενώ οι πιο συχνοί τρόποι του ψυχολογικού αποκλεισμού είναι τα πειράγματα και ο αποκλεισμός» (Ronald, 1989).

 

Από τον ορισμό και μόνο μπορούμε να διακρίνουμε ότι υπάρχουν δύο είδη εκφοβισμού, ο άμεσος και ο έμμεσος εκφοβισμός.

Ο άμεσος εκφοβισμός αφορά στη σωματική βία, ενώ ο έμμεσος εκφοβισμός αφορά στην ψυχολογική βία, δηλαδή στον αποκλεισμό από τις κοινωνικές σχέσεις, την χειραγώγηση σχέσεων,  τη συκοφαντία.

 
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο εκφοβισμός προκαλεί τραύματα στο παιδί που τον έχει βιώσει. Συγκεκριμένα, τα θύματα του έμμεσου εκφοβισμού φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να ξεπεράσουν ένα εκφοβιστικό γεγονός από ότι τα θύματα του άμεσου εκφοβισμού.

 
Το cyber bullying θεωρείται μια μορφή έμμεσου εκφοβισμού ή συνήθως το κατατάσσουμε ως τρίτο είδος.


Γιατί μας αφορά;


Μας αφορά καθώς παρουσιάζεται στη πιο γλυκιά ηλικία των παιδιών μας, στη σχολική ζωή, και μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες πληγές και τραύματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσοι εμπλέκονται στον εκφοβισμό –τόσο το θύμα όσο και ο θύτης-έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν ψυχικές ασθένειες από ότι οι υπόλοιποι συνομήλικοι-αυτό ισχύει και για την ενήλικη ζωή τους.



Ποιους αφορά;


Δεν υπάρχουν διαχωρισμοί στον εκφοβισμό. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κατηγοριοποιήσουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά του θύματος και του θύτη:

 

Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά θύματος:


§     Διαφορετικής εθνικότητας παιδιά-εφόσον αποδειχτεί ότι οι εκφοβιστικές ενέργειες συνέβησαν εξαιτίας αυτού (φυλετικός εκφοβισμός)

§     Μειωμένη υπεροχή σε σωματική ή λεκτική ικανότητα

§     Αδυναμία προστασίας εαυτού σε λεκτικά-σεξουαλικά υπονοούμενα (σεξουαλικός εκφοβισμός)

§     Αίσθημα αδυναμίας-κατωτερότητας

§     Χαμηλή αυτοεκτίμηση

§     Χαμηλές ή ιδιαίτερα υψηλές σχολικές επιδόσεις με «παντελή» απουσία κοινωνικότητας

§     Ο νεοφερμένοςà τελετή μύησης


 

Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά θύτη:


Συνήθως πρόκειται για παιδιά που με κάποιο τρόπο υπερέχουν. Παρατηρείται μια ανισορροπία δύναμης.

 Για παράδειγμα, έχουν μεγάλο ανάστημα, καλή χρήση του λόγου, είναι δημοφιλή, έχουν μεγάλες παρέες και άλλα

 

Τι να κάνουμε για τη μείωση του;

Καταρχάς το ίδιο το φαινόμενο «αυξομειώνει» την συχνότητά του. Στην Ευρώπη, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία και η Ολλανδία έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό bullying (και cyber bullying).

Όσο μεγαλώνουν οι τάξεις του δημοτικού παρατηρούμε ότι μειώνεται η σωματική βία αλλά και ο εκφοβισμός γενικότερα. Παρατηρείται μια έκρηξη εκφοβισμών στην α’ γυμνασίου, καθώς προσπαθούν τα παιδιά σε έναν μεγαλύτερο και πιο «απρόσωπο» χώρο να βρουν νέες ισορροπίες, χωρίς την αντίστοιχη επίβλεψη από τους καθηγητές όπως είχαν την επίβλεψη των δασκάλων σε θέματα συμπεριφοράς. Τα αγόρια προτιμούν την σωματική βία ενώ τα κορίτσια την έμμεση-λεκτική βία.

Στην πορεία των σχολικών χρόνων όλα τα παραπάνω μειώνονται.


Υπάρχει, όμως και το φαινόμενο του serial bullying. Ενώ συνήθως, οι εκφοβισμοί προκαλούνται μεταξύ συμμαθητών και ίδιου φύλου παιδιά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου έφηβοι- οι κατ΄εξακολούθηση νταήδες (serial bullies)- εκφοβίζουν γενικότερα παιδιά του σχολείου τους.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, το να τους «ξεσκεπάσουμε» είναι σημαντικό βήμα για τη μείωση του bullying.  Το εν λόγω «ξεσκέπασμα» σχετίζεται με την ενημέρωση των γονέων και των καθηγητών. 

 

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα θύματά του;

Παρατηρήθηκε ότι αρκετές φορές, τα θύματα του εκφοβισμού, όπως και οι θύτες, έχουν μία τάση επιρρέπειας σε ψυχικές ασθένειες.

 Τα θύματα του εκφοβισμού είναι παιδιά που έχουν την τάση να είναι στο περιθώριο, απομονωμένα, και στην ενήλικη ζωή εμφανίζουν κατάθλιψη, πανικό, φοβίες (δυσλειτουργικές).

Ο θύτης συνήθως προέρχεται από ένα φοβικό περιβάλλον με κρούσματα βίας. Ακόμα και αν δεν διοχετεύσει τη θλίψη του σε μορφή εκφοβισμού, θα παρουσιάσει κακοποιητικές (ή αυτοκαταστροφικές) συμπεριφορές σε μια άλλη φάση της ζωής του.         

Ηλεκτρονικές Πηγές:






 

Πηγές:

§     Ronald, E. (1989). Bullying: The Scadinavian research tradition. In D. P. Tattum and  D. A. Lane (Eds) Bullying in Schools (pp 21-32). Stoke- on Trend.: Trentham.