"Είναι σοφός ο γονέας που γνωρίζει το παιδί του" Ουίλιαμ Σέξπηρ

Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2016

ΡΟΛΟΙ ΠΑΙΔΙΩΝ και ΤΥΠΟΙ ΓΟΝΕΩΝ


Τύποι γονέων και Ρόλοι Παιδιών.

 

Πολλές βιβλιογραφικές αναφορές υπάρχουν σχετικά με τον παραπάνω τίτλο και συγκεκριμένα με το πρώτο μισό του, «τύποι γονέων». Στόχος μας είναι να συνδυάσουμε τους τύπους γονέων που συναντάμε στην σύγχρονη ελληνική οικογένεια, με τους ρόλους που τα παιδιά τους κρατάνε.

Πιο συγκεκριμένα,

ΤΥΠΟΙ ΓΟΝΕΩΝ:

Οι γονείς διερχόμαστε στην ιδιότητα της γονικότητας από την πρώτη στιγμή που καλοσωρίζουμε το πρωτότοκο παιδί μας στην οικογένεια. Ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στα παιδιά μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως τα προσωπικά χαρακτηριστικά (προσωπικότητα) μας, τις κοινωνικές συγκυρίες (περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσαμε και περιβάλλον στο οποίο ζούμε) και ο τρόπος που σχετιζόμαστε μέσα στην οικογένεια στις διάφορες δυάδες (γονέας-γονέας, γονέας-παιδί, παιδί-παιδί κοκ). Στο σημείο αυτό μπορούμε να διαχωρίσουμε την γονική συμπεριφορά από τη γονική προσέγγιση. Η γονική προσέγγιση μπορεί να είναι Συνειδητή (ο γονέας ανοιχτός στην αλλαγή, μπορεί να αναθεωρήσει κάποια συμπεριφορά του), Ημισυνειδητή (συνδυασμός του πρώτου και τρίτου, ξεκινούν με το πατροπαράδοτο αποτύπωμα από την πατρική οικογένεια, όμως αμφισβητούν και αλλάζουν τεχνικές) ή Ασυνείδητη (παραδοσιακός τρόπος μεγαλώματος χωρίς να σκεφτεί ο γονέας αν είναι αποτελεσματικός κιόλας. Έτσι μεγάλωσα εγώ έτσι θα μεγαλώσω και το παιδί μου).

Ποια είναι η βασική διαφορά της γονικής συμπεριφοράς από τη γονική προσέγγιση:

Η γονική προσέγγιση καθορίζει τη συμπεριφορά μας (συμπληρωματικά με τις εμπειρίες μας πριν και στη δημιουργία οικογένειας) και σε συνδυασμό μας οδηγεί στην υιοθέτηση ενός τύπου γονέα.

Η γονική συμπεριφορά μπορεί να διαφοροποιηθεί αν αλλάξει η προσέγγιση.

Όλα τα παραπάνω μας οδηγούν στους 4 βασικούς τύπους γονέα (κατά Baumrind)

Οι βασικοί τύποι γονέα είναι ο Δημοκρατικός, ο Ανεκτικός, ο Αυταρχικός και ο Αδιάφορος. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τον τελευταίο καιρό, γίνεται λόγος για τον γονέα ελικόπτερο.

Ας δούμε πιο αναλυτικά:

1.      Ο γονέας δημοκρατικός

Είναι ζεστός και στοργικός. Αυτοί οι γονείς υιοθετούν οικογενειακούς κανόνες. Βάζουν στα παιδιά τους όρια και όρους με ευέλικτο τρόπο και όχι άκαμπτο. Απαιτούν και προσδοκούν από τα παιδιά τους βάσει αναπτυξιακής φάσης και διαφορετικότητας. Ενθαρρύνουν την έκφραση θετικών και αρνητικών συναισθημάτων του παιδιού τους. Αφήνουν πρωτοβουλίες στο παιδί τους. Επικοινωνούν λεκτικά και εξωλεκτικά με το παιδί τους. Δημιουργούν διάλογο και χρησιμοποιούν επιχειρήματα. Παρατηρούν το παιδί και αφουγκράζονται τα μηνύματά τους.

2.    Ο γονέας ανεκτικός

Είναι ήπιος και συναισθηματικός. Ασκούν περιορισμένο έλεγχο και συγχωρούν σχεδόν τα πάντα στο παιδί τους. Υπάρχει μεγάλη εως υπερβολική επιείκεια σε σημείο που το παιδί διαμορφώνει μόνο του τις αποφάσεις του. Δεν υπάρχουν κανόνες  και υποχρεώσεις. Συνήθως ο γονέας αισθάνεται στραγγισμένος και κατάκοπος και το παιδί είναι εκνευρισμένο και ανασφαλές.

3.     Ο γονέας αυταρχικός

Είναι αυστηρός και αμείλικτος στις τιμωρίες του. Η υπακοή και η πειθαρχία του παιδιού είναι η προτεραιότητα του γονέα αυτού. Υπάρχει έλλειψη επικοινωνίας και ασκείται υψηλή πίεση στα παιδιά-ψυχολογική, χρονική. Προσδοκία γονέων για την τέλεια συμπεριφορά και απόδοση του παιδιού τους.

Σαν υποκατηγορία θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τον γονέα-ελικόπτερο.

4.    Ο γονέας αδιάφορος

Είναι απών ψυχολογικά, κάποιες φορές και φυσικά. Καταβάλλουν λίγη ή καθόλου προσπάθεια για την κοινωνικοποίηση και εξέλιξη του παιδιού τους. Δεν θέτουν όρους και είναι τιμωρητικοί όταν φτάσει «ο κόμπος στο χτένι».

 

Με βάση τους τύπους μπορούμε να αναφέρουμε κάποιους ρόλους παιδιού.

 

ΡΟΛΟΙ ΠΑΙΔΙΩΝ:

Η λίστα είναι μεγάλη. Εμείς θα δανειστούμε μόνο κάποιους ρόλους από την συστημική θεωρία.

α/ παιδί υπεργονιός

το παιδί που φροντίζει όλο το οικογενειακό σύστημα σαν να είναι ο μεγάλος, ο ενήλικας. Το παιδί που δεν κάνει εφηβεία και αντιδράσεις, έχει υψηλή ενσυναίσθηση και μπορεί να φροντίζει γονείς και αδέλφια, φίλους ακόμα και εκπαιδευτικούς. Κρύβεται ο φόβος να μην αναγνωρίζει τις δικές του δυσκολίες και πιέζει τις ισότιμες σχέσεις.

Συνήθως το παιδί υπεργονιός δημιουργεί ρόλο γονέα επιεική και κατά περίπτωση δημοκρατικό.

β/ παιδί ταυτοποιημένος άρρωστος

το παιδί που αρρωσταίνει συχνά, έχει σχολική άρνηση, μαθησιακές δυσκολίες (ψευδείς), βάζει συχνά γύψο κοκ.

Το παιδί αυτό έχει αναλάβει τον ρόλο του να παθαίνει για να συσπειρώνει γύρω του τους γονείς. Μία παραλλαγή είναι το παιδί που κάνει συνέχει φασαρία, που συσπειρώνει γύρω του τους γονείς και θυσιάζεται στο να θυμώνουν μαζί του ώστε να μην θυμώνουν μεταξύ τους.

Συνήθως γίνεται αδιάφορος ή αυταρχικός γονέας.

γ/ παιδί μαύρο πρόβατο

Αγαπάμε πολύ αυτόν τον ρόλο. Το παιδί κάνει αντιδράσεις, έχει επιχειρήματα και μπορεί να δυσκολεύει τον γονέα του. Όμως, καταφέρνει να διαμορφώσει την προσωπικότητά του. Συνήθως γίνεται γονέας δημοκρατικός.

δ/ παιδί εκπρόσωπος

τέλος έχουμε το καλό παιδί. Ένας ρόλος που εμπεριέχει τελειομανία, τελειοθηρία και μία συνεχή προσπάθεια να βγαίνουν οι γονείς ασπροπρόσωποι. Οι πρωτιές είναι που του δείχνουν τον εαυτό τους και κουβαλούν όλες τις προσδοκίες των γονέων. Μέχρι την πρώτη ενήλικη φάση πάνε όλα καλά, αλλά όταν κάνουν δική τους οικογένεια αρχίζουν οι δυσκολίες. Συνήθως γίνονται επιεικής μπορεί και αδιάφοροι γονείς. Κάποιες φορές προκύπτουν επίσης και οι 2 άλλοι ρόλοι.

 (Απόσπασμα από Μάθημα στις Σχολές Γονέων σε Γονείς του Δημοτικού Σχολείου της Εκπαιδευτικής Αναγέννησης)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου