"Είναι σοφός ο γονέας που γνωρίζει το παιδί του" Ουίλιαμ Σέξπηρ

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2016

O ρόλος του Πατέρα



Ο ρόλος του πατέρα ως ρυθμιστής έντονων συναισθημάτων μέσα στην οικογένεια.


Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε την σημερινή μας συνάντηση ορίζοντας την οικογένεια. Για καλύτερη επικοινωνία μεταξύ μας, ως οικογένεια θα λάβουμε όλα τα μέλη που συμμετέχουν στο μεγάλωμα των παιδιών (βασικοί γονείς) και τα ίδια τα παιδιά. Ανεξάρτητα από το αν υπάρχει διαζύγιο ή όχι, ή αν ο πατέρας κατοικεί-δουλεύει σε άλλη χώρα-περιοχή, θεωρούμε πολύ σημαντικό να εννοούμε Οικογένεια και τους 2 ενήλικες που εμπλέκονται.

Το παραπάνω πηγάζει από την ανάγκη να δώσουμε ζωντανό τον ρόλο του πατέρα. Ο πατέρας ως ρόλος έχει περάσει από πολλές δοκιμασίες, κυρίως στην Ελλάδα. Βασικές παραδοσιακές γραμμές αλλά και πεποιθήσεις έχουν αλλάξει, οπότε και ο επανακαθορισμός είναι σημαντικός να γίνει.

Κάποτε, ο πατέρας στην Ελλάδα ήταν παρών  στο σπίτι μέσω αξιών και ανδραγαθημάτων-ο πατέρας που έπεσε στον πόλεμο, που βρίσκεται στα καράβια, που είναι στα ξένα και στέλνει χρήματα. Ο ρόλος έμεινε ζωντανός μέσω της φροντίδας που το ανδραγάθημα και ο λόγος απουσίας (να στείλει χρήματα, να στηρίξει) υποδείκνυαν. Βασικό στοιχείο για να πετύχει το παραπάνω, ήταν ο τρόπος που η μητέρα κρατούσε ζωντανή τη θέση του πατέρα στο σπίτι. Μιλούσε για εκείνον με σεβασμό, αγάπη και αναγνώριση. Ήταν εκεί χωρίς να είναι. Υπήρχε η καρέκλα του, η θέση του.

Στην πορεία, τα ζευγάρια δεν είχαν τόσους αποχωρισμούς, δεδομένου ότι άλλαξαν οι κοινωνικές και όχι μόνο συνθήκες. Ο πατέρας μπήκε μέσα στο σπίτι, οι ανάγκες δεν ήταν τόσο επιτακτικες, και έτσι άρχισε η οικογένεια να συσπειρώνεται κυρίως γύρω από τους δύο γονείς.

Μέσα στα χρόνια, το ζευγάρι ισχυροποιήθηκε, δόθηκαν και πάλι κάποιοι παραδοσιακοί ρόλοι, όπως το ότι η μητέρα έμενε κυρίως στο σπίτι, στο μεγάλωμα των παιδιών και στις δουλειές του σπιτιού, ενώ ο πατέρας έλειπε αρκετές ώρες και πάλι για να φέρει τα προς τα ζην και να οδηγήσει την οικογένειά του σε ολοένα και καλύτερες συνθήκες –κοινωνικές & οικονομικές.

Βασικό στοιχείο που αναδύθηκε μέσα στις οικογένειες ήταν πια η ΣΧΕΣΗ των γονέων, στην οποία τα παιδιά γίνονται πια μάρτυρες και δεν ακούν πια ιστορίες. Ο πατέρας είναι εδώ, ζωντανός, με στοιχεία που επιτρέπουν την δέσμευση ή όχι, την κοντινότητα ή όχι. Εδώ, ξεκινάνε και τα πρώτα οικογενειακά θέματα, καθώς συστηματικά ο πατέρας συμμετέχει ( ή όχι) στην καθημερινότητα της οικογένειας.

Ακόμα ισχύει το παραπάνω σχήμα το οποίο έχει και την παραλλαγή της οικογένειας με την μητέρα να λείπει εξίσου ή πια και παραπάνω ώρες από το σπίτι ώστε να εργαστεί και να φέρει, ισότιμα, τα προς το ζην μέσα στο σπίτι . Σε αυτές τις 2 υποπεριπτώσεις το ζευγάρι των γονέων κλονίζεται κι άλλο και τα παιδιά γίνονται μάρτυρες των επεξεργασιών μεταξύ των δύο σημαντικών μεγάλων για το πώς να τα βγάλουν πέρα.

 

Μέσα στο παραπάνω πλαίσιο, τα διαζύγια και οι αποχωρισμοί αυξήθηκαν και οι πατέρες που ξαναλείπουν λόγω συνθηκών πλήθυναν. Στο κύκλο αυτό, έχουν γίνει πολλές ζυμώσεις για το πώς οι σύζυγοι πλησιάζονται και τιμούν ο ένας τον άλλο. Για το πώς τα παιδιά παίρνουν και από τους δύο και όχι μόνο από την καταγραφή που ο ένας κάνει για τον άλλο.

Πιο συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει ότι ο πατέρας λαμβάνει μεγαλύτερο μέρος στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού από ότι νομίζουμε.

ΝΗΠΙΑΚΗ ΗΛΙΚΙΑ:

Ο ενεργός πατέρας γίνεται ρυθμιστής συναισθημάτων-κυρίως των αρνητικών συναισθημάτων. Στα αγόρια της νηπιακής ηλικίας, το παιχνίδι με τον πατέρα μπορεί να ρυθμίσει καλύτερα τον θυμό (βασικό συναίσθημα) και την επιθετικότητα του αγοριού, συντελώντας στην αρρενωπή εικόνα του και την υγιή ταύτιση, ενώ στο νήπιο κορίτσι, το παιχνίδι και η συναναστροφή με τον πατέρα του μπορεί να τη βοηθήσει να χτίσει την θηλυκότητά της, καθώς τα κορίτσια μέσα από τα μάτια του πατέρα παίρνουν την τελική τους εικόνα.

Το παιχνίδι του πατέρα και στις δύο περιπτώσεις (αγόρι-κορίτσι) ακολουθεί το παιδί. Ο πατέρας κρατώντας τον ρόλο του (δυνατός, να καθοδηγήσει, να θαυμάσει και να μάθει όρια στο παιδί) συμμετέχει σε ό,τι το παιδί υποδεικνύει. Δεν θέλουμε τα νήπια να παίξουν με τους όρους μας. Θέλουμε εμείς να τα ακολουθήσουμε.

Ο πατέρας εδώ αποτελεί τη βάση του ψυχισμού του νηπίου.

ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ:

Στην ηλικία του δημοτικού, επίσης, ισχύει ότι ακολουθεί ο πατέρας το παιδί, όμως, εδώ  βάζουμε πιο ξεκάθαρους τους κανόνες ενός παιχνιδιού καθώς το παιδί γνωστικά μπορεί να το στηρίξει. 

Εδώ ο ρόλος του πατέρα είναι να διαπαιδαγωγήσει με ειλικρίνεια το παιδί και να το συνδέσει με τον έξω κόσμο. Να του μάθει κοινωνικές έννοιες, οικονομικές έννοιες, να λύσει απορίες.

ΕΦΗΒΕΙΑ:

Στην εφηβεία, ο πατέρας οφείλει να κρατά «αποστάσεις» και να δίνει το προβάδισμα στο έφηβο αγόρι-κορίτσι, αφουγκραζόμενος άλλη μια φορά τις ανάγκες του νεαρού ατόμου που αναπτύσσεται. Στα αγόρια έρχεται η σύγκρουση από το σχήμα ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ-ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, που αφορά κυρίως το έξω από το σπίτι, ενώ στο κορίτσι η σύγκρουση έρχεται από την ανάγκη ο πατέρας να την αναγνωρίσει όχι πια σαν το κοριτσάκι του αλλά σαν ένα μεγαλύτερο άτομο.

 

Ο πατέρας στην επιθετικότητα και τον θυμό μπορεί να ρυθμίσει τις έντονες αντιδράσεις. Μέσω του παιχνιδιού ή της σωματικής δραστηριότητας δίνει ερεθίσματα στο παιδί διαφορετικά της μητέρας που είναι κυρίως λεκτική, μιλάει για τις ανθρώπινες σχέσεις και αναλύει τα συναισθήματα. Ο πατέρας από την άλλη, δημιουργεί, κατασκευάζει, συγκεντρώνει και ανταλλάσσει πιο πρακτικές πληροφορίες.

Ο πατέρας ισορροπεί τον θυμό του παιδιού και κατά συνέπεια την επιθετικότητα, γινόμενος ο ίδιος παράδειγμα σταθερότητας, ηρεμίας και καθοδήγησης. Έτσι, διευκολύνει την ταύτιση μαζί του, παρόλο που υπάρχει εσωτερική σύγκρουση στο μικρό αγόρι.

Στο συναίσθημα της ζήλιας, ο πατέρας μπορεί να εξισσοροπήσει τις ακραίες αντιδράσεις, γιατί η ζήλια είναι ένα σύνθετο συναίσθημα το οποίο αποτελείται από θυμό και επιθυμία. Έτσι, εφόσον έχουμε ρυθμίσει τον θυμό, η επιθυμία μπορει να βγει ξεκάθαρη χωρίς επιθετικότητα.