Εναντιωματική Διαταραχή

Η εναντιωματική διαταραχή ή αλλιώς η Διαταραχή της Αισθητηριακής Επεξεργασίας,  πρόκειται για την συμπεριφορά εκείνη του παιδιού που βλέπουμε να είναι συστηματικά και τακτικά σε ένταση, να εκφράζει έντονο θυμό, να μιλάει με αγένεια (αντιμιλάει) στους γονείς του ή και γενικότερα, να είναι έντονα εχθρικό και ανυπάκουο.

Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα παιδιά, αν όλα πάνε καλά, κατά τη διάρκεια της νηπιακής και σχολικής ηλικίας θα έχουν έντονες φάσεις ανυπακοής και αντιπαράθεσης με τους γονείς τους αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Αν δεν συμβεί η αντίθεση που περιγράφουμε παραπάνω με τους γονείς έγκαιρα, τότε το πιθανότερο, είναι να έχουμε μία έντονη εφηβεία.

Όμως, τι είναι αυτό που μπορεί να μας πονηρέψει σχετικά με την Εναντιωματική Διαταραχή;

Συνήθως το παιδί παρουσιάζει κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

Χάνοει εύκολα την ψυχραιμία του και περνάει στην ανυπακοή .

Προκαλεί φασαρίες με μικρές αφορμές και κάνει ό,τι μπορούν για να δείξει ότι δεν δέχεται τον ενήλικα και γενικότερα όποιον έχει εξουσία.

Χρησιμοποιεί λέξεις προσβλητικές και συχνά αυτό γίνεται εσκεμμένα.

Έχει την τάση να εκδικείται.

 

Στην νηπιακή ηλικία παρουσιάζεται έντονα η εν λόγω στα αγόρια, ενώ στη σχολική ηλικία εξομοιώνονται τα ποσοστά μεταξύ των 2 φύλων. Η συμπεριφορά των εν λόγω παιδιών μπορεί να θυμίζει τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ με τη βασική διαφορά ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι παρορμητικά ενώ τα παιδιά με Ε.Δ. είναι κυρίως επιθετικά. Επίσης, είναι σημαντικό να μην συγχέουμε τα παιδιά με Ε.Δ. με εκείνα που παρουσιάζουν Διαταραχή της Διαγωγής δεδομένου ότι τα παιδιά της 2^ης περίπτωσης, είναι επικίνδυνα χωρίς επίβλεψη.

Τα αίτια δεν είναι συγκεκριμένα. Κάποιες έρευνες μιλούν για χημικές διαφοροποιήσεις στον εγκέφαλο, ενώ μπορεί να σχετίζεται και το οικογενειακό πλαίσιο και ο τρόπος που πλαισιώνονται.

Το σημαντικότερο είναι έγκαιρα οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς να πλαισιώσουν το παιδί. Ο μεγαλύτερος μύθος είναι ότι το παιδί μεγαλώνοντας θα ωριμάσει. Η εν λόγω διαταραχή μπορεί να έχει καλή πρόγνωση μόνο αν οι γονείς κάνουν συστηματικά συμβουλευτική, και το ίδιο το παιδί φροντιστεί μέσω ατομικής θεραπείας (παιγνιοθεραπεία, διαχείριση θυμού και εκμάθηση τεχνικών), μοντελοποίησης της συμπεριφοράς του γονέα (το παιδί μέσω μίμησης να μπορεί να ρυθμιστεί). Στην περίπτωση που δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση, η Ε.Δ. μπορεί να ισχυροποιηθεί παίρνοντας τη μορφή της Διαταραχής της Διαγωγής που στην ενήλικη ζωή μπορεί και να μετεξελιχθούν σε Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας.

Τέλος, να θέσουμε ως βασικό στοιχείο της αντιμετώπισης της εν λόγω διαταραχής ότι το παιδί πρέπει να μάθει στην αυτοβοήθεια. Μία από τις βασικότερες μορφές αυτοβοήθειας είναι η συμμετοχή σε αθλητικές ομάδες, η συμμετοχή σε ομάδες ψυχοθεραπείας όπου θα γίνεται εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης και ηρεμίας, αναγνώριση λαθών , αναγνώριση της πηγής έντονου στρες και άλλα.

Θεωρούμε σημαντική τη συμβολή όλων, γονέων, ειδικών αλλά και δασκάλων για την αρτιότερη αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής.

Το να δώσουμε κίνητρα στα παιδιά αυτά, να έχουμε οι ίδιοι υπομονή και επιμονή, να θέτουμε ξεκάρα πλαίσια και κανόνες είναι τα βασικότερα στοιχεία μίας σωστής αντιμετώπισης.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ

Κοινωνική φοβία ή Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους:

Η Κοινωνική Φοβία (Social Anxiety Disorder, SAD or Social Phobia) εξελίσσεται στους ενήλικες και διαχωρίζεται στην Eιδική Kοινωνική Φοβία και στη Γενική Κοινωνική Φοβία. Όμως, υπάρχουν στοιχεία που μπορεί κανείς να τα διακρίνει από την παιδική και εφηβική ηλικία, ή ακόμα και νωρίτερα από την νηπιακή ηλικία. Στόχος μας είναι να διερευνήσουμε τα βασικά σημεία που ένα νήπιο, παιδί και έφηβος μπορεί να εμφανίσει νωρίς και να σχετίζονται με την εν λόγω φοβία.

Πιο  συγκεκριμένα, η Ειδική Κοινωνική Φοβία είναι η άβολη διάθεση την οποία έχουμε σε  περιπτώσεις που καλούμαστε  να εκτεθούμε μπροστά σε κοινό. Η πιο συχνή μορφή της Ε.Κ.Φ. είναι να διστάζει και να αποφεύγει τελικά κάποιος να κάνει μία ομιλία ή να του πάρουν μία συνέντευξη. Τα βασικά συναισθήματα είναι να  νιώθει ανασφάλεια, άβολα, έντονο στρες και να έχει διάθεση να αποφύγει μία αντίστοιχη κατάσταση.

Συνήθως, ένα νήπιο μπορεί να παρουσιάσει την λεγόμενη αιδώ ή συστολή (πχ. σε ένα ποιήμα ή σε ένα θεατρικό του σχολείου) και ΔΕΝ είναι προπομπός της παραπάνω φοβίας. Στην περίπτωση, όμως, που το νήπιο είναι γενικότερα κλειστό και αποφεύγει την επαφή με τους συνομηλίκους ή και τους μεγαλύτερους, που νιώθει πιο άνετα με μικρότερα παιδιά ή που μπορεί να αποφεύγει το συστηματικό παιχνίδι που πρέπει να καταλαμβάνει κάποιον ρόλο, τότε αρχίζουμε να σκεφτόμαστε μήπως το νήπιο εξελίξει κάποια φοβία. Στην νηπιακή ηλικία είναι σχετικά εύκολο να ανατραπεί το παραπάνω, δεδομένου ότι δεν έχει εγκατασταθεί κάποια χρόνια κατάσταση και τα νήπια είναι δεκτικά σε αλλαγές. Εδώ, ως αλλαγή ορίζουμε την προσεκτική και με σεβασμό στο νήπιο παρέμβαση που θα επιτρέψει στο νήπιο να συμμετέχει με χαρά σε παραπάνω δραστηριότητες. Προσοχή! Το ζητούμενο είναι να γίνει το  νήπιο πιο άρτιο κοινωνικά και όχι να εντάσσεται οπωσδήποτε σε πολυπληθείς ομάδες.

Το παιδί μπορεί να μας δώσει στοιχεία Ε.Κ.Φ. όταν κάποια στιγμή μέσα στο δημοτικό ξεκινήσει να ντρέπεται μπροστά σε ομάδες, πχ. να σηκώσει το χέρι του, να πει το ποίημα του, να παίξει στο άθλημά του. Μπορεί το παραπάνω να πυροδοτηθεί από κάποια αλλαγή (τραυματική, πχ μετακόμιση) ή απογοήτευση (μία ήττα, ένα διαζύγιο γονέων κτλ) που έχει προηγηθεί (σε χρονικό βάθος μέχρι και 2 έτη πίσω). Το παιδί μπορεί να αναπτύξει σταδιακά Ε.Κ.Φ. χωρίς να το καταλάβουμε. Οι γονείς καλό είναι να είμαστε σε εγρήγορση ώστε σε  μία έντονη δυσαρέσκεια του παιδιού μας σε κάτι από τα παραπάνω να μπορούμε να συνδράμουμε ώστε να απαλύνουμε τα συμπτώματα και να σταματήσουμε ενδεχομένως την εγκατάσταση της φοβίας.

Ο έφηβος, μπορεί ακαριαία (και πάλι είναι αναγκαίο ένα ερέθισμα ως πυροδότηση) να εμφανίσει την παραπάνω φοβία. Συνήθως, προετοιμάζεται από νεαρότερη ηλικία χωρίς να γίνει αντιληπτό και για αυτόν τον λόγο φαίνεται σαν να γίνεται ακαριαία στην εφηβεία. Στην ηλικία αυτή είναι δυσκολότερο να αναστραφεί η κατάσταση. Όμως, με σωστούς χειρισμούς από τους γονείς και με βραχεία ψυχοθεραπεία, ο έφηβος μπορεί να ανακουφιστεί.

Η Γενική Κοινωνική Φοβία είναι μία γενική κατάσταση φόβου και αποφυγής σε ό,τι αφορά το κοινωνικό σύνολο. Κάποιες έρευνες έχουν σχετίσει την Γ.Κ.Φ. με την παράνοια, δεδομένου ότι το άτομο θεωρεί ότι όλοι τον παρατηρούν, τον σχολιάζουν, καταλαβαίνουν το άγχος του και βλέπουν τις αδυναμίες του. Το άτομο που υποφέρει από τη Γ.Κ.Φ. δεν μπορεί να «απαλλαχτεί» εύκολα από αυτήν, παρά μόνο αν γίνει συστηματική και χρόνια ψυχοθεραπεία. Η Γ.Κ.Φ. όμως, κλείνει τον άνθρωπο στο σπίτι, στον εαυτό του και συνήθως πολύ δύσκολα ζητάει ή δέχεται βοήθεια. Η Γ.Κ.Φ. μπορεί να είναι μία μετεξέλιξη της Ε.Κ.Φ. και παρουσιάζεται συντριπτικά στους ενήλικες και όχι σε νεαρότερες ηλικίες!

 

 

ΣΕΙΡΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ στην ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

   

                                                           ΣΕΙΡΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ και πώς επηρεάζει

Θέμα ρόλου ή σειράς οι συμπεριφορές των παιδιών μας;

Σειρά ερευνών δείχνουν ότι τα παιδιά που γεννιούνται πρώτα, δεύτερα και τρίτα έχουν κοινά χαρακτηριστικά ανεξάρτητα από τον ρόλο που κρατούν στην οικογένεια. Έτσι, ακόμα και αν κάποιο παιδί διατηρεί τον ρόλο του καλού παιδιού ή του μαύρου πρόβατου ή του παιδιού συντρόφου κτλ (βλέπε παρουσίαση «Ρόλοι Παιδιών»), η σειρά γέννησης  και η σχέση του με το ή τα αδέλφια του μπορεί να επηρεάσει όλη τη μετέπειτα ζωή του.

Πιο συγκεκριμένα,

Τα πρωτότοκα παιδιά (ή λειτουργικά πρωτότοκα): συνήθως παρουσιάζονται

υπεύθυνα, ενήμερα για τα θέματα της οικογένειας, απαντούν θετικά στις προσδοκίες των γονέων τους, προχωράνε στη ζωή τους με βάση την πεπατημένη, μπορούν να διοικήσουν ομάδες και να έχουν πολλές ευθύνες ταυτόχρονα.

Βιώνουν έντονο άγχος και είναι επιρρεπή στις απογοητεύσεις και τα μπλοκαρίσματα. Πιθανόν από τους χειρισμούς που γίνονται όταν έρχεται το 2^ο παιδί, τα πρωτότοκα νιώθουν εύκολα αδικημένα και στεναχωριούνται βαθιά. Είναι επιρρεπή στις συγκρίσεις.

Σπάνια τα παιδιά αυτά απομακρύνονται ουσιαστικά από τους γονείς τους και είναι συνήθως η ζωή τους δομημένη ώστε να γίνονται βοηθητικά.

Μπορούν να κάνουν εύκολα επαγγέλματα διοικητικά και οργανωτικά.

Τα δευτερότοκα παιδιά:

είναι γλυκά και ευγενικά, έχουν γοητεία και συνήθως κερδίζουν τους πάντες. Είναι ευπροσάρμοστα χωρίς να κάνουν προσπάθεια. Περιμένουν εύκολα τη σειρά τους και αντέχουν τη ματαίωση, ανταποκρίνονται στην πίεση καλά και αντέχουν στις αλλαγές.

Στην περίπτωση που γίνουν sandwich ανεβαίνουν τα επίπεδα στρες και νιώθουν παραγκωνισμένα. Αν δεν γίνει σωστά η μετάβαση της αλλαγής σειράς μέσα στην οικογένεια μπορεί να χάσουν όλα τα οφέλη της σειράς γέννησής τους και να νιώσουν αδικημένα και παραμελημένα.

Συνήθως είναι τα παιδιά που μπορούν να πηγαίνουν καλά τόσο με τα μεγαλύτερα όσο και με τα μικρότερα παιδιά. Η ψυχική τους πίεση είναι μεγάλη, αλλά αν παραμείνουν τα «μικρά» της οικογένειας είναι εύκολο να διοχετεύσουν σε δημιουργικές ασχολίες και καινοτομίες την ενέργειά τους.

Συνήθως είναι ικανά σε επαγγέλματα μάρκετινγκ και προώθησης.

Τα τρίτα παιδιά:

είναι συνήθως ευέλικτα και νιώθουν παραγκωνισμένα, χωρίς να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για αυτό. Πιο σημαντικά είναι τα αδέλφια τους και όχι οι ενήλικές. Έχουν διάθεση να διαφοροποιούνται από τις ομάδες και να είναι ιδιαίτερα μέσω κάποιας ικανότητας.

Δεν έχουν ιδιαίτερο άγχος σε σχέση με τα πρωτότοκα ή τα δευτερότοκα παιδιά.

 Μπορούν να αναλάβουν ρόλους επαγγελματικούς που να περιέχουν καινοτομίες και αλλαγές. Γίνονται καλοί έμποροι με ιδέες ή ανυπόμονοι άνθρωποι της δράσης.

 

Τα παραπάνω είναι απλή περιγραφή κάποιων χαρακτηριστικών.

Το πιο σημαντικό από όλα είναι ο τρόπος που οι γονείς αφήνουν τον συνδυασμό μεταξύ των αδελφών και με τους ίδιους.

Η βάση για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών μας ανεξάρτητα από τη σειρά γέννησης είναι :

·        Η αποδοχή του κάθε παιδιού.

·        Η αναγνώριση από τον γονέα πώς το παιδί μπορεί να πιέζεται από την συνύπαρξη με τα αδέλφια. Η φυσική τάση των παιδιών είναι να θέλουν σε αποκλειστικότητα τους γονείς, τα παιχνίδια κτλ. οι γονείς οφείλουμε να διευκολύνουμε τα παιδιά από τον εγωκεντρισμό τους να περάσουν στο ευεργετικό μοίρασμα που να περιέχει μέσα την απόλαυση της παρέας από τα αδέλφια. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιοι γινόμαστε κοινωνοί του μοιράσματος. Τα μαθαίνουμε να περιμένουν τη σειρά τους, να χαίρονται με την επιτυχία του άλλου, να διδάσκονται μέσα από συναισθήματα, όπως η πίεση και η ζήλια.

 

ΜΥΣΤΙΚΑ για να αποφύγουμε το αίσθημα κατωτερότητας:

Το πιο σημαντικό είναι να αποφεύγουμε την αποδοχή με όρους, την σύγκριση, το να είμαστε υπερπροστατευτικοί.

1.      Αποδοχή άνευ όρων (όχι άνευ ορίων): προωθεί την ελευθερία σκέψης και την γερή αυτοεκτίμηση. Η προσπάθεια να ανταμείβεται ώστε το παιδί να μπορεί να έχει κίνητρα να προχωράει και να βάζει στόχους.

2.      Η σύγκριση έχει να γίνεται μόνο ενδοατομικά: πχ. το κατάφερες χθες, είμαι σίγουρη ότι θα το καταφέρεις και σήμερα. Και όχι μεταξύ αδελφών: πχ. η Μαρία είναι πιο συγκεντρωμένη, εσύ ολόκληρη γυναίκα και τι κατάλαβες…

3.      Να μην υπερπροστατεύουμε: τα παιδιά μας δεν πρέπει να χάνουν ευκαιρία να γίνονται χρήσιμα μέλη στην ομάδα τους (ξεκινώντας από την οικογένεια). Έτσι αυτοπραγματώνονται.

4.      Η ενθάρρυνση: εκ μέρους μας τα βοηθά στην ψυχική και γνωστική τους ανάπτυξη. Μιλώντας για τα προτερήματα και την προσπάθεια τα παιδιά μας μαθαίνουν να βλέπουν τον εαυτό τους με συμπάθεια και να μπορούν να αναγνωρίζουν τις δυνατότητές τους.

5.      Η αίσθηση της ανεξαρτησίας: τα παιδιά να κάνουν μόνα τους όσα μπορούν να κάνουν.

6.      Διδασκαλία και εκπαίδευση: ας γίνουμε τα role models για τα παιδιά μας. Έτσι χτίζουμε την ασφαλή εμπιστοσύνη μεταξύ μας.