Ερωτήσεις του νηπίου για τη ζωή και τον θάνατο:

Αρχικά ας σημειώσουμε τις βασικές προϋποθέσεις για την απόκρισή μας στις ερωτήσεις του νηπίου:

3 προϋποθέσεις σχετικά με τις ερωτήσεις του νηπίου:

1.    Δεν αφήνουμε το παιδί χωρίς απάντηση ποτέ διαφορετικά το παιδί δεν το βοηθάμε να συνεχίσει τον συλλογισμό του και να γεμίσει τα κενά του.

2.    Δεν μαλώνουμε το παιδί επειδή μας  ρωτάει (κάτι που μας δυσκολεύει). Εδώ γίνεται αναφορά στις φορές που το παιδί μπορεί να ρωτήσει κάτι που μας δυσκολεύει ή στις φορές που το παιδί κάνει επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις συνέχεια. Δεν μπορούμε να στερήσουμε στο παιδί την ικανοποίηση να μαθαίνει και φυσικά δεν πρέπει να δείξουμε δυσφορία γιατί το παιδί γεμίζει ενοχές.

3.    Δεν θα πούμε ποτέ ψέματα στο παιδί. Πάντα θα ξεκινάμε από την αλήθεια. Βέβαια αυτό το τελευταίο εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, από την ερώτηση που μας υποβάλλει (πλευρά παιδιού) και από τις γνώσεις και τον χαρακτήρα τον δικό μας (πλευρά γονέα).

Όταν τηρούμε τις παραπάνω προϋποθέσεις είναι δυνατόν να απαντήσουμε σε όλες τις ερωτήσεις των νηπίων όσο δύσκολες και αν είναι.

Μία από τις πιο δύσκολες ερωτήσεις του νηπίου είναι εκείνη που σχετίζεται με τη ζωή και το θάνατο.

Η ερώτηση αυτή γίνεται για πρώτη φορά γύρω στα 3 έτη του νηπίου το νωρίτερο. Δηλαδή, σε μία φάση που το νήπιο μπορεί να ξεχωρίσει τον εαυτό του από τα άλλα παιδιά.

Στην ερώτηση για τη ζωή η απάντηση καλύπτει εξελικτικά 4 φάσεις:

Α. ποιος φέρνει στον κόσμο το παιδί.

Β. το πού έχει η μητέρα το παιδί (αρχές σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης).

Γ. πώς μπαίνει στην κοιλιά της μητέρας το παιδία (αρχές σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης).

Δ. ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα.

Υπάρχει και το θέμα του θανάτου.

Στην ερώτηση για τον θάναταο ας κρατήσουμε ότι ένα τόσο βαρύ θέμα για τους ενήλικες, δεν μπορεί να είναι λιγότερο βαρύ για τα νήπια. Η διαφορά είναι ότι το νήπιο δεν έχει μεταφυσικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Σημαντικό είναι να ντύσουμε αυτό το θέμα με ήπιο τόνο όταν το συζητάμε με το νήπιο.

Παράδειγμα, στις οικογένειες που υπάρχει η πίστη μέσα στην καθημερινότητά τους το να χρησιμοποιηθούν φράσεις όπως: « ο Θεός που είναι πολύ πολύ ψηλά και ξεκουράζει τους ανθρώπους που έχουν κουραστεί…» μπορεί να βοηθήσει.

Στις οικογένειες που δεν θέλουν να εμπλέξουν την θρησκευτική αντίληψη στον θάνατο, μπορεί ο γονέας να μιλήσει για τον κύκλο της ζωής, ώστε να μπορεί το νήπιο να τοποθετήσει μία σχετικά μακρινή χρονική στιγμή τη στιγμή της απώλειας των σημαντικών άλλων του (γονείς, αδέλφια προς την εφηβεία).

Μία καλή απάντηση εμπεριέχει μόνο την προσωπική μας αντίληψη και τον απόλυτο σεβασμό στο νήπιο:

Αναφέρουμε απόλυτα ότι δεν θα ξανασυναντήσουμε το πρόσωπο που χάθηκε/έφυγε/ξεκουράζεται (δεν αρέσει η λέξη πέθανε ακόμα) με τον ίδιο τρόπο. Θα μπορούμε να το συναντάμε αλλιώς (στον ουρανό, στο σημείο ταφής που το ονοματίζουμε διαφορετικά στο νήπιο, αφήνοντας ζωγραφιές, μιλώντας για το πρόσωπο που έφυγε).

Εδώ είναι σημαντικό να μιλήσουμε για τα συναισθήματα της απώλειας και της θλίψης.

Να αναφέρουμε την έννοια του χρόνου και της φθοράς.

Να καθησυχάσουμε με τον Κύκλο της ζωής.

Προς την εφηβεία αναφέρουμε την λέξη θάνατος και απώλεια και μιλάμε συζητώντας ανοιχτά θέματα που φέρνει το παιδί.

Σημαντικό θα ήταν να μην πηγαίνουν σε κηδείες, μνημόσυνα της οικογένειας τα νήπια. Τα νήπια δεν θέλουμε να έχουν αυτό ως τελευταία μνήμη (ο αποχαιρετισμός αυτός ανάγεται στην ψυχολογία των ενηλίκων). Τα νήπια μπορούν μετά τα 5 έτη να παρευρεθούν σε αντίστοιχα μυστήρια και αυτό γίνεται μόνο ανάλογα την βαρύτητα του πένθους για τους γονείς που είναι οι βασικοί που καλύπτουν το παιδί.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Για να μάθουμε τα παιδιά μας να μαθαίνουν.

Πολύ συχνά μιλάμε για το ότι τα παιδιά έχουν μειωμένη επίδοση ή μειωμένη προσοχή. Πολύ συχνά αυτό δεν οφείλεται σε κάποια μαθησιακή δυσκολία αλλά σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται  «ανατροπή της αρχηγίας». Πρόκειται για την περίπτωση που ο γονέας (ή ο εκπαιδευτικός στη μάθηση) νομίζει ότι διατηρεί τον έλεγχο και όμως στην πραγματικότητα γίνεται το αντίθετο. Ο έλεγχος της κατάστασης (πχ. τα όρια στην οικογένεια ή στη μάθηση) έχει γίνει θέμα του παιδιού ( ή μαθητή).

Το παραπάνω, η ανατροπή στην αρχηγία είναι κάτι που συναντάμε όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία. Νωρίτερα συμβαίνει όταν τα παιδιά δεν εισπράττουν σεβασμό και κατά συνέπεια αντιδρούν.

Όμως, όταν η οικογένεια (ή τάξη) διέπεται από καλή δομή και λειτουργία, τότε όλα είναι καλύτερα.

Πιο συγκεκριμένα,

Η ΔΟΜΗ:  εμπεριέχει τους κανόνες, το έργο/στόχο και τους καθορισμένους ρόλους.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: εμπεριέχει την καλή επικοινωνία, την συναλλαγή και επιτρέπει την ανάπτυξη των μελών της ομάδας.

Αν για κάποιο λόγο, ανατραπεί το ποιος καθορίζει τα παραπάνω, τότε έχουμε δυσλειτουργία σε τομείς.

Στόχος είναι μέσα στην οικογένεια να τηρηθούν οι 7 κανόνες της καλής μάθησης:

1.      Καλή επαφή γονέα-παιδιού (μαθητή-δασκάλου)

2.      Συνεργασία ανάμεσα στα παιδιά της οικογένειας (ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους)

3.      Ενεργητική μάθηση

4.      Άμεση ανατροφοδότηση

5.      Καλή χρήση του χρόνου

6.      Μετάδοση υψηλών προσδοκιών

7.      Σεβασμός στην ποικιλομορφία

 

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:

 

·        Καλή επαφή γονέα-παιδιού (μαθητή-δασκάλου): η καλή επαφή του παιδιού με τον γονέα του το ενθαρρύνει να προωθεί τα προσωπικά του σχέδια.

·        Συνεργασία ανάμεσα στα παιδιά της οικογένειας (ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους): κύριο μέλημα των γονέων είναι η συνεργατική  και όχι η ανταγωνιστική σχέση μεταξύ των αδελφών. Έρευνες έχουν δείξει ότι η σχέση με τα αδέλφια δεν μπορεί να διαταραχτεί παρά μόνο από ελλιπείς χειρισμούς του γονέα.  Το παιδί που μοιράζεται με τον/την αδελφό/ή μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο σκέψης και να εμβαθύνει στην κατανόηση.

·        Ενεργητική μάθηση: το παιδί χρειάζεται να επιτρέπεται να μιλάει για ό,τι μαθαίνει και να επεξεργάζεται τη γνώση του μαζί με τον γονέα. Ο γονέας είναι βοηθητικός στον συνδυασμό της παλιάς με την καινούρια γνώση.

·        Άμεση ανατροφοδότηση: αυτό δίνει τη δυνατότητα στο παιδί επί τόπου να γνωρίζει αν κάτι είναι καλό ή όχι, αν μπορεί να το κρατήσει ως γνώση, συνήθεια κτλ ή όχι.

·        Καλή χρήση του χρόνου: το παιδί χωρίς άγχος και βιασύνη μπορεί να αποδώσει στην καθημερινότητά του.

·        Μετάδοση υψηλών προσδοκιών: είναι σημαντικό να θυμόμαστε την αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Εφόσον οι γονείς επηρεάζουμε τα παιδιά σε αυτό, ας έχουμε υψηλές προσδοκίες από εκείνα.

·        Σεβασμός στην ποικιλομορφία: που σημαίνει ότι το κάθε παιδί μπορεί με διαφορετικούς τρόπους και μέσα να μαθαίνει και οι γονείς είναι καλό να είμαστε εκεί για να προσαρμόζουμε τον τρόπου που μαθαίνουμε πράγματα στα παιδιά μας.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν και τους εκπαιδευτικούς.